Szangszung Njendziu

Fragment Tenzin Wangyal, Cuda naturalnego umysłu, Katowice (Verbum) 1994

Szangszung Njendziu jest obecnie bogatym zbiorem tekstów, składającym się z ponad 700 stron rdzennych tantr nauk, tomów komentarzy i zbiór doświadczeń mistrzów linii, używanych jako wskazówki dla praktyki. Znajdują się tam również rozdziały poświęcone historii krainy Szangszung i Tybetu.
Aby przykładowo ukazać te nauki, zanalizujmy Wyjaśnienia na temat Sześciu Świateł (sgron ma drug gi gdams pa). Pierwsze światło (czyli rozdział), Nepa Szi Dronma Ngoło Dzitar Nepa Kunszi Ngodzin Dzi Ne (gnas pa gzhi'i sgron ma ngo bo ji ltar gnas pa kun gzhi ngos 'dzin gyi gnad), "metoda rozpoznawania podstawy wszystkiego (kun gzhi), istoty pierwotnej natury egzystencji", wyjaśnia, że prawdziwą naturą podstawy zjawiskowej egzystencji jest pustka. Drugi rozdział, zatytułowany Tsitasze Dronma Szigang Na Nepa Rangrig Khongszar Dzi Ne (tsi ta sha'i sgron ma gzhi gang na gnas pa rang rig khong shar gyi gnad), "metoda, która ukazuje, w jaki sposób światło pierwotnej mądrości świeci w fizycznym sercu" wyjaśnia, że światło pierwotnej mądrości spoczywa w ludzkim sercu z mięsa i krwi. Trzeci rozdział, Kar Dziamtse Dronma Lamgang Le Czungpa Jesze Zangthal Dzi Ne (dkar 'jam rtsa'i sgron ma lam gang las phyung pa ye shes zang thal gyi gnad), "metoda, która ukazuje sposób, w jaki niepowstrzymana mądrość powstaje na ścieżce światła białego kanału centralnego" wyjaśnia subtelne kanały ciała jogina, w których światło mądrości krąży nie napotykając na przeszkody. Czwarty rozdział, Dziangszag Czu Dronma Gogang La Szarła Rigpa Czerthong Gi Ne (rgyang zhags chu'i sgron ma sgo gang la shar ba rig pa gcer mthong gi gnad) "metoda, która ukazuje, w jaki sposób naga wizja pierwotnej mądrości powstaje za pośrednictwem wrót światła-wody (tj. oczu), wyjaśnia metody kontemplacji pierwotnej mądrości, która bez zróżnicowania przepływa przenika tak wewnętrzną, jak i zewnętrzną rzeczywistość. W rozdziale tym wyjaśnia się, że cała zjawiskowa egzystencja stanowi projekcję pierwotnego światła, które spoczywa w fizycznym sercu i manifestuje się poprzez oczy. Wynika z tego, że obiektywna, konkretna rzeczywistość jest zwykłym złudzeniem. Piąty rozdział, Szinkham Ngotro Czi Dronma Lam Czitar Njam Su Langpa Kusum Marthag Czepe Ne (zhing khams ngo sprod kyi sgron ma lam ci ltar nyams su blang pa sku gsum dmar thag bcad pa'i gnad), "metoda, która ukazuje nieodwołalną decyzję podjęcia praktyki trikaji poprzez światło, które wprowadza czyste wymiary" wyjaśnia praktyki wstępnej kontemplacji, dzięki którym czyste wymiary manifestują się dzogczenpie poprzez promienie tęczowego światła i dźwięki. Szósty rozdział, Bardo Du Czi Dronma Trultog Czi So Tsamgang La Thugpa Khorde Dzietsul Dzi Ne (bar do dus kyi sgron ma 'khrul rtogs kyi so mtshams gang la thug pa 'khor 'das gyes tshul gyi gnad) "nauki dotyczące metody światła w bardo, gdzie sięga się granic złudzenia i zrozumienia, oddzielenia samsary i nirwany" wyjaśnia praktyki, które wykonuje się w pośmiertnym stanie bardo, w którym zrozumienie rzeczywistości prowadzi do wyzwolenia, a złudzenie do powrotu do samsary.

Mistrzowie linii Szangszung Njendziu

Duchowe nauki nie powstają z myślowej świadomości ludzkich założycieli religii w fizycznej czasoprzestrzeni, ale budzą się w ich głębokiej świadomości i ostatecznie wywodzą się z "przestrzeni religii", która wykracza poza nasze pojęcie czasu i miejsce geograficzne.
Długi przekaz nauk dzogczen Szangszung Njendziu tradycji bon pochodzi z bonku (bon sku), "ciała czy inaczej wymiaru esencji" rzeczywistości, która jest podstawą kunszi (kun gzhi) wielkiej doskonałości. W tej wielkiej, nieuwarunkowanej sferze poza przestrzenią, która jest pierwotnie czysta (ka dag), wykracza poza samsarą i nirwaną i jest spontanicznie doskonała (lhun grub) ze wszystkimi potencjalnymi właściwościami, gdzie nie ma przyczyny, zewnętrznego wymiaru (wszechświata) lub wewnętrznego wymiaru (istot zawartych we wszechświecie), formy ani koloru, znajduje się "raj przestrzeni", twierdza, gdzie pierwotny mistrz (ye nyid ston pa) samopowstałej świadomości, bonku (dharmakaja; chos sku, ciało prawdy w buddyzmie) budda Kuntu Zangpo (kun tu bzang po, skr. Samantabhadra) przekazał nauki do "ciała doskonałości" (rdzogs sku: samghogakaja; klong sku, ciało radości w buddyzmie), buddy Szenlhi Okara (gshen lha 'od dkar) przez bezpośredni przekaz umysłu. Bez koncepcji i słów, Samantabhadra mentalnie przekazał cztery serie nauk bon dzogczen:
1. Czi tała cziczo (phyi tla ba spyi spyod) "zewnętrzny ogólny pogląd" - są to nauki wstępne.
2. Nang mengag martri (nang man nagang dmar khrid), "wewnętrzne, bezpośrednie zasadnicze wyjaśnienia".
3. Gangła rigpa czerthong (sgang ba rigpa gcher mthong), "naga świadomość tajemnej rigpy" - są to tajemne nauki dotyczące metod medytacji na światło.
4. Jangsang nelug phugczo (yang gsang gnas lugs phug chod) "odkrycie najgłębszego tajemnego naturalnego stanu istnienia" - są to najbardziej ezoteryczne nauki.
Z kolei Szenlha Okar ofiarował nauki swojemu uczniowi "umysłu i myśli", "ciału manifestacji" (sprul sku) Tonpie Szenrabowi Miłocze, który przekazał je w wymiarze tego świata w Szangszung poprzez przekaz z umysłu poza słowami (dgongs rgyud).
W ten sposób nauki te były stopniowo przekazywane w linii dziewięciu mistrzów przekazu umysłu (dgongs rgyud dgu) z Szangszung [faktycznie mistrzowie ci pochodzili z Ogmin, a nie z Szangszung - przyp. 5]:

1. Kuntu Zangpo (kun tu bzang po)
2. Szenlha Okar (gshen lha 'od dkar)
3. Szenrab Czennpo (gshen rab chen po)
4. Tseme Oden (tshad med 'od ldan)
5. Trulszen Nangden ('phrul gshen snang ldan)
6. Barnang Khudziug (bar snang khu byug)
7. Zangza Ringtsun (bzang za ring btsun)
8. Czime Tsugphu ('chi med gtsug phud)
9. Sangła Dupa (gsang ba 'dus pa)

Kontynuacją linii przekazu umysłu była linia dwudziestu czterech wielkich mistrzów (gang zag nyi bzhi) Szangszung Njendziu, "Ustnego Przekazu Szangszung", zwana tak, ponieważ wszystkich dwudziestu czterech mistrzów pochodziło z Śang Śung, a do przekazywania nauk używało mowy.

1. Szen Horti Czenpo (gshen hor ti chen po)
2. Kunczen Dondrub (kun mkhyen don sgrub)
3. Tsepung Dała Dzialtsen (tshe spungs zla ba rgyal mtshan)
4. Rasang Ludzial (ra sangs klu rgyal)
5. Tapi Ratsa (ta pi ra tsa)
6. Rasang Kuma Ratsa (ra sangs ku ma ra tsa)
7. Rasang Samdrub (ra sangs bsam grub)
8. Szangszung Senegau (zhang zhung sad ne ga'u)
9. Gurib Lhadzin (gu rib lha sbyin)
10. Gurib Palzang (gu rib dpal bzang)
11. Rasang Trinekho (ra sangs khrin ne khod)
12. Dziagrong Sekhar (jag rong gsas mkhar)
13. Czungpo Aładong (khyung pa a ba ldong)
14. Czungpo Traszi Dzialtsen (khyung po bkra shis rgyal mtshan)
15. Czungpo Legon (khyung po legs mgon)
16. Mahor Tagzig (ma hor stag gzig)
17. Dondrub Legpa Luse (don grub legs pa klu'i sras)
18. Szangszung Trana Tagdro (zhang zhung khra sna stag sgro)
19. Szangszung Julo (zhang zhung g.yu lo)
20. Szangszung Tripa (zhang zhung khri pa)
21. Czungpo Legon (khyung po legs mgon) [sic! patrz p.15 - przyp. 5]
22. Mahor Tagzig (ma hor stag gzig) [sic! patrz p. 16 - przyp. 5]
23. Gurib Sinlagczen (gu rib sin slag can)
24. Nangszer Lopo (snang bzher lod po)

[W rzeczywistości mistrzowie wymienieni powyżej należą do późniejszej linii przekazu wchodzącej w skład Szangszung Njendziu. Linia będąca kontynuacją linii Przekazu Umysłu wygląda następująco:

1. Lhabon Jongsu Dagpa (lha bon yongs su dag pa)
2. Lubon Banam (klu bon ba nam)
3. Mibon Tride Zambu (mi bon khri lde zam bu)
4. Banam Czolpo (ba nam skyol po)
5. Triszo Dzialła (khri sho rgyal ba)
6. Rasang Samdrub (ra sangs bsam grub)
7. Darma Szerab (dar ma shes rab)
8. Darma Bode (dar ma 'bod de)
9. Szangszung Triphen (zhang zhung khri 'phan)
10. Muje Lhadziu (mu ye lha rgyud)
11. Maszen Legzang (rma gshen legs bzang)
12. Dzierszen Taglha (gyer gshen stag lha)
13. Rasang Jungdrungse (ra sangs g.yung drung gsas)
14. Rasang Jungphen (ra sangs g.yung 'phan)
15. Gephar Dondrub (dge 'phar don grub)
16. Dzierpung Gephen (gyer spungs dge 'phen)
17. Gedzial (dge rgyal)
18. Szangszung Namdzial (zhang zhung rnam rgyal)
19. Mudziu Karpo (dmu rgyud dkar po)
20. Horti Czenpo (hor ti chen po)
21. Donkun Drupa (don kun grub pa)
22. Rasang Phendzial (ra sangs 'phan rgyal)
23. Gurib Sega (gu rib gsas dga')
24. Tsepung Dała Dzialtsen (tshe spungs zla ba rgyal mtshan)

Przyp. 5]

Wszyscy ci sławni mistrzowie tradycji bon, którzy osiągnęli tęczowe ciało, tworzą nieprzerwaną linię przekazu z mistrza na ucznia, która w owym czasie znana była jako "pojedynczy przekaz" (gcig rgyud) z mistrza na jednego, jedynego ucznia. Przekazu w istocie często udzielano przez pustą rurkę trzcinową lub bambusową, bezpośrednio z ust mistrza do ucha ucznia tak, aby wiatr nie poniósł nauk ze sobą i aby ich nikt nie usłyszał. Mistrz, który doświadczył prawdy nauk znajdował odpowiedniego ucznia, któremu przekazywał całą wiedzę poprzez żywe doświadczenie, a uczeń dopiero po śmierci mistrza zaczynał dalej przekazywać nauki. Znalezienie właściwego ucznia, któremu można by przekazać nauki nie zawsze było jednak łatwe, jak zobaczymy dalej na przykładzie Tapiego Hritsy. Przed Tapim Hritsą mistrzowie linii powierzali nauki jednemu jedynemu uczniowi, który kontynuował przekaz. Tapi Hritsa powiedział swoim uczniom, że nie ma nic przeciwko udzielaniu nauk więcej niż jednej osobie, a nawet dwustu lub trzystu osobom, ale najpierw mistrz musi upewnić się, czy uczniowie dojrzeli do otrzymania nauk.
Każdy z tych dwudziestu czterech mistrzów w inny sposób doświadczył rezultatów praktyki, a przekazane uczniom nauki, wyjaśnienia i metody medytacji oparł na swoich własnych, osobistych doświadczeniach (nyams rgyud). W XI wieku te nauki zostały spisane i zebrane. Ja otrzymałem je w trakcie 24-dniowego odosobnienia, w którym każdego dnia praktykowaliśmy zgodnie z wyjaśnieniami płynącymi z doświadczenia jednego z mistrzów, wizualizując go w postaci bóstwa guru jogi Szenlhi Okara (symbolizującego zjednoczenie wszystkich mistrzów linii) tak, aby jego osobiste doświadczenie mogło głęboko nas przeniknąć.
Główną praktyką wszystkich tych mistrzów była kontemplacja dzogczen, a jako wsparcie do zasadniczej praktyki wykonywali oni praktyki opiekuńczych bóstw Meri i Gekho, które są głównymi bóstwami Szangszung. Szangszung Meri kojarzona jest z górą Kailasz i bardzo ściśle związana a przekazem nauk Szangszung Njendziu.

Tłumaczenie: Jacek Sieradzan