Tonpa Szenrab Miwoczie i historia Bon

Bon jest starożytną, autochtoniczną, przedbuddyjską, religijną tradycją Tybetu, której nauki nadal praktykuje wielu Tybetańczyków w Tybecie i Indii. Założycielem religii bon w świecie ludzi był Pan Tenpa Szenrab Miwoczie. Według tradycyjnego, biograficznego świadectwa, w poprzedniej epoce Szenrab był zwany Salwa i wraz ze swymi dwoma braćmi Dagpą i Sziepą, pod kierunkiem mędrca bonu Bumtri Logi Cesana, studiował doktryny bon w niebie Sidpa Yesang. Po ukończeniu studiów, trzej bracia odwiedzili Boga Współczucia Shenlha Okar i spytali go, w jaki sposób mogą przynieść czującym istotom ulgę w cierpieniu. Shenlha Okar poradził im działać jako przewodnicy dla ludzkości w trzech kolejnych epokach świata. Dagpa nauczał w poprzedniej epoce; Salwa zamanifestował się jako Tenpa Szenrab Miwoczie i jest nauczycielem i przewodnikiem obecnej epoki świata, a najmłodszy brat, Sziepa, pojawi się, by nauczać w następnej epoce świata. Tenpa Szenrab zstąpił z niebiańskich sfer i wraz z dwoma najbliższymi uczniami, Malo i Yulo, zamanifestował się u stóp góry Meru. Następnie narodził się jako książę, syn króla Gyal Tokar i królowej Zanga Ringum. Miało to miejsce w świetlistym ogrodzie, pełnym zdumiewających kwiatów, w pałacu na południu od góry Yungdrung Gutseg, o świcie ósmego dnia pierwszego miesiąca w Roku Drewnianej Męskiej Myszy (1857 p.n.e.). Tenpa Szenrab ożenił się młodo i miał dzieci. W wieku 31 lat wyrzekł się światowego życia i zaczął ascetyczną praktykę i nauczanie doktryny bon. Przez całe życie jego wysiłkom mającym na celu głoszenie nauk bon przeszkadzał demon Khyabpa Lagring, który usilnie starał się o zniszczenie pracy Szenraba. W końcu jednak wstąpił na ścieżkę i został uczniem Szenraba. Pewnego razu Khyabpa ukradł Szenrabowi konie i ten został zmuszony ścigać go przez Śang Śung aż do południowego Tybetu. Przekraczając górę Kongpo, Szenrab wszedł do Tybetu. Była to jedyna wizyta Szenraba w Tybecie. W tym czasie Tybetańczycy praktykowali rytualne ofiary. Szenrab okiełznał lokalne demony i przekazał wyjaśnienia dotyczące wykonywania rytuałów z użyciem ciastek ofiarnych w kształcie ofiarowanych zwierząt, co skłoniło Tybetańczyków do porzucenia ofiar ze zwierząt. Stwierdził, że ogólnie kraj nie jest przygotowany na otrzymanie pięciu ścieżek "rezultatu" wyższych nauk bonu; zaczął więc nauczać czterech ścieżek "przyczyny". W tych praktykach nacisk położył na wzmocnienie związku ze strażniczymi duchami i naturalnym środowiskiem, egzorcyzmowanie demonów i eliminowanie negatywności. Nauczał również praktyk oczyszczających za pomocą okadzania i oczyszczającego skrapiania, wprowadził też flagi modlitewne, będące środkiem na wzmocnienie fortuny i pozytywnej energii. Zanim opuścił Tybet przepowiedział, że kiedy przyjdzie na to czas, jego nauki rozkwitną w Tybecie. Tenpa Szenrab opuścił ciało w wieku 82 lat.

 

Mitologiczne źródła i historia religii bon Według mitologicznej literatury bonu, istniały "trzy cykle upowszechniania" doktryny bon w trzech wymiarach: wyższej sferze bogów czyli dewów (lha), środkowej sferze ludzi (mi) i niższej sferze nagów (lu). W sferze dewów, Szenrab wybudował świątynię zwaną "Niezniszczalnym Szczytem, będącym Pałacem Lha" i otworzył mandalę "Wszechzwycięskich w Przestrzeni", ugruntował nauki sutr i wyznaczył swego następcę, Dampa Togkara. W sferze nagów zbudował świątynię zwaną "Kontynentem Stu Tysięcy Gesarów, będącym Zamkiem Nagów" i otworzył mandalę Matki Czystego Lotosu. Ugruntował nauki sutr pradżniaparamity i udzielił wyjaśnień o naturze umysłu. W sferze ludzi Szenrab wysłał emanacje do trzech kontynentów dla pożytku czujących istot. W tym świecie swoje nauki wyjaśniał początkowo w krainie Olmolungring, usytuowanej na zachód od Tybetu, oraz w części większego kraju Tazig, który niektórzy współcześni uczeni utożsamiają z Persją lub Tadżykistanem. Słowo ol symbolizuje to, co niezrodzone, mo to, co nie zanika, lung słowa prorocze, a ring - odwieczne współczucie Tenpy Szenraba. Na Olmolungring składa się jedna trzecia istniejącego świata; jest on ukształtowany jak ośmiopłatkowy lotos pod niebem, które pojawia się w postaci ośmioszprychowego koła. W centrum Olmolungring wznosi się góra Yungdrung Gutseg, "Piramida o Dziewięciu Swastykach". Swastyka jest symbolem trwałości i niezniszczalności. Dziewięć zgromadzonych swastyk reprezentuje Dziewięć Ścieżek bonu. Z podstawy góry Yungdrung Gutseg wypływają cztery rzeki i płyną w czterech kardynalnych kierunkach. Ten opis doprowadził niektórych uczonych do utożsamienia góry Yungdrung Gutseg z górą Kailaś, a Olmolungring z Śang Śung, krajem położonym wokół góry Kailaś w zachodnim Tybecie, będącym kolebką tybetańskiej cywilizacji. Górę otaczają świątynię, miasta i parki. Do Olmolungring można się dostać "drogą strzały", zwaną tak dlatego, że przed odwiedzeniem Tybetu Tenpa Szenrab wystrzelił strzałę, którą stworzył przejście w łańcuchu górskim. Do siódmego wieku, Śang Śung istniało jako oddzielne państwo, obejmujące cały zachodni Tybet wokół góry Kailaś i jezioro Manasarowar. Stolica mieściła się w Khyunglung Nulkhar, "Srebrnym Pałacu Doliny Garudy", ruiny którego znaleziono w dolinie Sutlej, położonej na południowy zachód od góry Kailaś. Ludzie mówili językiem tybeto-burmeńskim, a rządziła nimi dynastia królów, która wygasła w ósmym wieku, kiedy króla Ligminchę (czy Ligmiryę) zamordował tybetański król Trisong Detsen, a Śang Śung został zaanektowany przez Tybet.

Dalsze dzieje bonu Wraz z upowszechnieniem się buddyzmu w Tybecie i po założeniu pierwszego buddyjskiego klasztoru w Samye w 779 r. za czasów rządów Trisong Detsena, bonowi zagroziła zagłada. Chociaż pierwszy król Tybetu Trisong Detsen opierał się próbom wyeliminowania wszystkich praktyk bonu, a nawet sponsorował przekłady tekstów bonu, to później zaczął podżegać do surowych prześladowań bonu. Wielki mistrz bonu i mędrzec z VIII w., Dranpa Namkha, ojciec Zrodzonego z Lotosu Guru Padmasambhawy, założyciela buddyjskiej tradycji ningmapa i mistrza, który głosił w Tybecie nauki tantry i dzogczen, publicznie skwapliwie głosił nauki nowej religii, lecz prywatnie kontynuował praktykę bon i pozostał wierny jej zasadom, aby w tajemnicy zachować nauki bon. Spytał króla: "Dlaczego czynisz różnicę między bon a chos?" (Oba słowa - bon dla bonpów i chos dla buddystów -- oznaczają "Dharmę" i "prawdę"), ponieważ utrzymywał, że w istocie są one tym samym. Wajroczana, buddyjski uczony i uczeń Padmasambhawy, jak i wielu innych tłumaczy buddyjskich tekstów z Indii i Oddijany, brał udział w przekładaniu tekstów bonu z języka druśa. Aby ocalić je przed zniszczeniem, wiele tekstów bonu zostało ukrytych w termach, aby można je było ponownie odkryć w późniejszych, bardziej sprzyjających czasach. W IX i X wieku, bon podlegał dalszym prześladowaniom i próbom wykorzenienia go. Zwolennicy bonu potrafili jednak przechować pisma aż do XI wieku, kiedy to nastąpiło odrodzenie bonu. Zostało ono przyspieszone przez ponowne odkrycie wielu istotnych tekstów, którego dokonał Szienczien Luga, spadkobierca samego wielkiego mistrza Tenpy Szenraba. Szienczien Luga miał wielu zwolenników, a niektórzy z nich założyli pierwsze klasztory bonu w Tybecie. W 1405 r. wielki mistrz bonu Nyamed Szierab Gyaltsen założył klasztor Meri. Klasztory Meri i Yungdrung Ling stały się najważniejszymi klasztorami bonu.

fragment książki Tenzina Wangyala "Cuda naturalnego umysłu" w tłumaczeniu J. Sieradza