Meri Zhang Zhung

    Tantryczne bóstwo Zhang Zhung Meri jest jedną z najważniejszych gniewnych form w tradycji Bon. Jest ono męskim, budzącym grozę wojownikiem o wyjątkowo ognistym charakterze. Jego atrybuty są zdecydowanie militarne - hełm, pokryte złotem liczne bronie, które  dzierży w aż 18 rękach. Stoi na 6 nogach i posiada 3 głowy ludzkie oraz 6 zwierzęcych. Otaczają go płomienie ognia, a tam gdzie się pojawia, towarzyszą mu grzmoty błyskawic oraz śnieżne burze, co wprawia w przerażenie zwalczane przez niego demony.
    Przyjęło się go  nazywać Zhang Zhung Meri, co wskazuje na miejsce jego pochodzenia. Jest więc "Ognistą Górą z Zhang Zhung", a przekaz jego nauk ma nieprzerwany charakter, podobnie jak cykl nauk dzogczen znany jako Zhang Zhung Nyan Gyud (przekaz doświadczenia z Zhang Zhung). Istnieją też niemniej teksty wskazujące na ukrycie cyklu tych nauk w formie skarbu w Paro, we współczesnym Bhutanie, a miało się to wydarzyć w VIII w.n.e. podczas prześladowań Bonpów przez buddyjską arystokrację młodego państwa tybetańskiego po upadku królestwa Zhang Zhung. Odkrywcą tych tekstów w roku 1038 lub 1042 był lama o imieniu Khutsa Dawo.
    Jako yidam jest niezwykle ważną postacią dla wszystkich adeptów związanych z cyklem dzogczen Zhang Zhung Nyan Gyud. Pozwala bowiem nawiązać silną więź z linią Mistrzów Zhang Zhung, którzy w nieprzerwany sposób utrzymywali jego praktykę i rozbudzali w sobie ucieleśnianą przez niego moc, która pomaga niwelować przeszkody na ścieżce i uwalniać się od demonicznych prowokacji. To jego właśnie mocy użył Nangzher Lodpo przeciwko Trisong Decenowi , gdy postanowił uratować przed zaginięciem tradycję Bon w czasach zaadaptowania indyjskiego buddyzmu w Tybecie. Sporządził wtedy tzw. magiczną bombę (tswo), dzięki której zniszczyć można nawet powierzchnię całego kraju i zagroził nią królowi. Ten w konsekwencji nie miał wyjścia i musiał ograniczyć prześladowania Bonpów oraz doprowadzić do zaprzestania niszczenia ich świętych tekstów.
    Meri jest jego skróconym imieniem. Jako Welchen Gekho związany jest z górą zwaną przez Bonpów Yungdrung Tise, a przez buddystów Kailaś. "Gheko" jest słowem wywodzącym się z języka Zhang Zhung o nie do końca jasnym znaczeniu, ale przypuszczalnie wskazuje ono na klasę 360 bogów rezydujących na szczycie Yungdrung Tise. Bogowie ci związani są z cyklem dywinacyjnych praktyk Zhang Zhung ju-thig i każdy z nich reprezentuje jeden węzeł spośród rozmieszczonych na 36 służących do przepowiadania przyszłości strunach. Występuje także jako Meri  Sangwa Pawo Gyepur - "Ognista Góra Tajemnego Wojownika uzbrojonego w sztylet". Ta forma związana jest oczywiście z praktykami magicznego sztyletu phurbu. Jego trzecim alternatywnym imieniem jest Welchen Meri, czyli "Przenikająca Wszystko Ognista Góra".
    


    Bóstwo to nigdy nie jest przedstawiane w tantrycznym połączeniu z partnerką, ale nie oznacza to, że nie towarzyszą mu formy żeńskie. Otaczają go bowiem dwie partnerki, z których pierwsza to przebywająca po jego prawej stronie Matka Wyzwolenia Namkhe Wöle, a druga to Matka Nierozdzielności Nele Sipa Gyalmo. Oto opisujący je fragment Inwokacji:

Po prawej jego stronie znajduje się Matka Wyzwolenia,
Namkhe Wöle w kolorze ciemnoczerwonym
Spowita jest w warkoczach stu tysięcy ognistych kryształów
Trzyma w dłoni sztylet
I zasiada na tronie z białego jak koncha żółwia
Po lewej jego stronie znajduje się Matka Nierozdzielności,
Nele Sipa Gyalmo w kolorze ciemnożółtym
Spowita jest w warkoczach lśniącego złotego światła
Ofiarowuje swemu Ojcu czaszkę wypełnioną krwią
Jest z nim w uścisku, więc są jak jedno
Jako tron służy jej groźny czarny niedźwiedź
    

Całą jego postać oraz atrybuty opisuje Inwokacja do Welchen Gekho. Oto jej tekst: